Drie toneelwerken: Angelo en Rosanna ; De Budha van Ceylon ; De herinnering ( De herinnering (1998) gaat over schuld en onschuld. Het stuk is opgebouwd als een opeenvolging van ontmoetingen waarin personages reageren op de personen die hen worden aangeboden. Er is geen sprake van een dramatische situatie of emotioneel conflict, maar eerder van een confrontatie van ideeen over schuld, onschuld en zogenaamde neutraliteit.)
bron T.I.N :
De herinnering (vertaalde engelse titel) speelt zich af in een surrealistisch hotel dat in het verleden getroffen lijkt door een oorlog of natuurramp. Het hotel vertegenwoordigt een soort tussenwereld, waarin mensen na hun dood vanuit de collectieve herinnering opdoemen. In het hotel verzamelen zich een aantal historische en fictieve personages, waarvan de meeste elkaar tijdens hun leven nooit hebben ontmoet. Op een na, dragen ze allemaal de sporen van de Tweede Wereldoorlog in zich. Allemaal staan ze ook symbool voor een prototype uit die periode. De Boer voert drie historische personages op. Zo is er Zarah Leander, de Zweedse zangeres en actrice die zich afzijdig wenste te houden van politiek en een roemvolle carrière maakte in Nazi-Duitsland. Zij staat voor de profiterende meeloper. Dan is er Erling Eidem, de Zweedse aartsbisschop die al in 1942 hoorde over het bestaan van de vernietigingskampen, maar hierover in alle toonaarden zweeg. Hij symboliseert de laffe houding van de Rooms Katholieke kerk in de Tweede Wereldoorlog. Hier tegenover staat Anne Frank, het joodse kind dat in 1942 moest onderduiken en begin 1945 de dood vond in een concentratiekamp. Na haar dood werd ze wereldberoemd met het dagboek `Het achterhuis', dat ze tijdens haar onderduikperiode in Amsterdam schreef. Zij symboliseert de vermoorde onschuld. Daarnaast zien we drie fictieve personages: Ullah, de zus van Zarah, die het Zweedse verzet vertegenwoordigt. Zij werd invalide toen ze in de oorlog een trein probeerde te stoppen die doorreed. Alban Zadok, een violist die Duits en joods was. Hij speelde in het orkest van Zarah en was tevens haar minnaar. Claus Meier, een homoseksuele SS-officier en groot bewonderaar van Zarah. In dit gezelschap plaatst De Boer tot slot de mythische Orpheus. De man die afdaalde in de onderwereld om zijn vrouw Euridyce terug te krijgen, maar haar weer verlor toen hij te vroeg naar haar omkeek. Orpheus is in dit stuk de hotelbediende en tevens de geliefde van Anne.
In De herinnering neemt De Boer het begrip schuld en onschuld onder de loep. De onschuldigen roepen de schuldigen ter verantwoording, die zich in eerste instantie verschuilen achter hun (levens)taak. Zo zegt Zarah dat een kunstenaar schatplichtig is aan zijn talent. Hij moet dat dienstbaar maken voor wie of waar ter wereld ook. De SS-er verschuilt zich achter zijn taak. Hij was soldaat en een soldaat moet doden en wordt gedood zonder te denken. De bisschop verschanst zich achter het geloof en het godsbegrip. Beiden zijn scheppingen van de mens om de wereld naar zijn hand te kunnen zetten. God is oorlog en genocide. Een vertegenwoordiger van God is daarmee niets meer dan een armetierige bedekker van het kwaad. Alledrie horen ze echter ook een echo van hun geweten. Mea Culpa, roept de bisschop, en verhaalt hoe hij na het schokkende bericht over de vernietigingskampen zichzelf voor het oog van Jezus verminkte. De SS-er laat zich gewillig bespugen en vernederen door Anne Frank. Ook Zarah voelt schaamte als ze hoort dat haar joodse minnaar Alban Zadok door toedoen van de Zweedse autoriteiten alsnog in een Duits concentratiekamp terechtkwam. ‘Voor het eerst sinds ik dood ben lijkt het of er iets in mij… een gevoel, iets van spijt.’ Het mea culpa heeft echter geen werkelijke betekenis in de surrealistische wereld van de collectieve herinnering. Of zoals Erling zegt: ‘Nu wij dood zijn kunnen wij ons de luxe veroorloven om moedig en eerlijk te zijn. Vanzelfsprekend. Want nu doet het er niet meer toe.’ De herinnering is dan ook geen stuk dat oordeelt over goed een kwaad, er wordt niets in opgelost, conflicten ontstaan en verdwijnen zoals een muziekfrase opkomt en weer verdwijnt. Het stuk is meer een uitwisseling van gruwelijke verhalen die herinnerd worden en ons herinneren zonder dat dit een oplossing brengt. ‘Je kunt de herinnering en de dood niet met de middelen van de herinnering en de dood bestrijden’, zegt Anne en dus besluit ze met Orpheus mee te gaan naar het land van de levenden. Ook al schetst hij haar een gruwelijke wereld met vernietigde dorpen, treurige massagraven en gewetenloos kapitalisme. ‘Omdat geen mens deugt, omdat geen land deugt, omdat de wereld niet deugt maar omdat dat zo is hou ik vol’, zegt ze uiteindelijk. Ze durft de tocht echter alleen aan na het nemen van een shot heroïne. “Now I can stand the world waiting for usâ€, zegt ze vlak voordat ze met Orpheus meegaat.
Lodewijk de Boer schreef De herinnering in opdracht van het Stockholms Stadsteater dat hem het onderwerp aanreikte van de zogenaamde neutraliteit van Zweden in de Tweede Wereldoorlog. Bestaat neutraliteit of is het een ander woord voor passieve collaboratie, zoals Ullah zegt. Het stuk is opgebouwd als een opeenvolging van ontmoetingen waarin personages reageren op de personen die hen worden aangeboden. Er is geen sprake van een dramatische situatie of emotioneel conflict, maar eerder van een confrontatie van ideeën over schuld, onschuld en zogenaamde neutraliteit.
De herinnering ging op 5 februari 1999 in première in Stockholm. De schrijver regisseerde het stuk later in Nederland, waar het op 22 januari 2000 bij Theatergroep De Appel in Den Haag in première ging.
pers
‘Zijn personages zijn voor ons als het ware oude bekenden die deel uitmaken van onze psychische bagage. (…) De Boer wil weten wat we doen met deze collectieve herinnering en schreef daarover een grillig, persoonlijk toneelstuk. (…) De taal is licht en vanzelfsprekend.’ (Vrij Nederland, 29 januari 2000)
Angelo en Rosanna
Op de Italiaanse maffiabaas Don Augusto is door een rivaliserende maffiafamilie, de Staccini's, een aanslag gepleegd. Bij de aanslag kwam Don Augusto's zoontje om het leven. Hijzelf werd wel gewond, maar door de neger Angelo Moro gered. Als dank benoemt Don Augusto Angelo Moro tot zijn zoon en opvolger in de Organisatie. Angelo kiest op zijn beurt Luciano tot zijn consigliere. Daarmee passeert Angelo de oudste -en daardoor meest rechthebbende- Vito. De donkere Angelo is met goedkeuring van Don Augusto getrouwd met de blanke Rosanna zonder dat haar vader Lucca Brazzi daarvan op de hoogte is gesteld. Vito's vrouw Anna verzorgt de gewonde Don Augusto en is voortdurend bij hem.
Angelo en Rosanna werd gespeeld in het seizoen 1986/1987 door Toneelgroep Theater in de regie van Theu Boermans. De première vond plaats in het Amphion te Doetinchem op 17 maart 1987.
pers
'Het Othella-achtige thema is uiteraard verwant aan dat van Shakespeare en invloeden van de film "The Godfather" zijn duidelijk terug te vinden, vooral in het gedrag en de spreekwijze van Don Augusto. Ondanks de moord- en doodslagen die ons met een zeker heimelijk genoegen worden voorgeschoteld, is het niet een echt wreed stuk. Het is eerder de uitdrukking van intelligent beheerste en ironisch onder woorden gebrachte wanhoop van een auteur die zichzelf in de wereld aanziet en daar in laatste instantie geen touw aan kan vastknopen'. Telegraaf, 3 april 1987
'Geweld ligt altijd en overal op de loer, maar het kwaad, het echte kwaad, dat zit in de taal. Alle ellende in dit stuk heeft daar een oorsprong'. Gooi en Eemlander, 28 april 1987
'Lodewijk de Boer maakt kunstwerkjes van banaliteiten die van de weeromstuit uiterst komisch werken'. Parool, 7 april 1987
'De taal is rap, virtuoos, de ene woordspeling buitelt over de andere woordgrap heen(...)'. trouw, 3 april 1987
'(...)Lodewijk de Boer maakt zijn persoonlijke versie van het theater van de wreedheid, bij tijd en wijle zo meedogenloos dat ik me als toeschouwer moest wapenen met de zelfmisleiding dat "het maar toneel is". (...)De diepste drijfveer van Vito is de jaloezie; hij kan de zon niet in het water zien schijnen. Als de liefde gedood is, kent hij zijn grootste geluk. Op die manier geeft de Boer een nieuwe dimensie aan de twee pijlers van de literatuur en toneel, Eros en Thanatos'. NRC, 2 april 1987
'Het stuk heeft briljant geschreven passages, is spannend, komisch en origineel'. Algemeen Dagblad, 3 april 1987